Evcil Kuşlarda Kanamalı Tüylere İlk Yardım
SÜS KUŞLARI HASTALIKLARI XLIII
EVCİL KUŞLARDA KIRILMIŞ KANAMALI TÜYLERE İLK YARDIM
Dr. Kaya DEMİRÖZÜ
Kanatlı Sağًlığı ve Hastalıkları Uzmanı
(Drk.demirozu@yahoo.com.tr)
Kanamalı tüy nedir?
İğne tüy olarak da bilinen kanamalı tüyler yeni tüyler çıkmaya başla- dığında oluşmaktadır. Tüyler aktif büyürlerken, büyük ölçüde kan ihtiyacı artacaktır ve dolayısıyla kırıldıklarında kanayacaklardır. Tüyler derideki tüy foliküllerinden köken alırlar. Tüy foli-külerinde tüyleri besleyen kan damarları bulunmaktadır. Kan dolaşımımdan dolayı tüy sapı rengi koyu görünür. Oysa yaşlı tüylerin sapı beyazdır. Bir kanamalı tüy sapı, olgun bir tüy sapından daha kalındır.
Kanamalı tüy büyürken koruyucu bir mumsu keratin kılıf vardır. Tüy tam geliştiğinde, kan dolaşımı yavaşlaya-cak ve mumsu kılıfı kuş bertaraf edecektir.
Eski tüylerin kaybı ve yenileri ile değiştirilmesi gibi tüy dökümünü işlemi takiben kanamalı tüyler ortaya çık-maktadır.
Tüyler kanamaya başlayınca ne yapılabilir?
İğne/kanamalı tüyler kırılacak olursa kanamaya başlayacaktır ya da kanatlar kesilirken yanlışlıkla kanatılabilmektedir. Gerekli tedbirin alınması
halinde sağlıklı bir kuşta, kırılan kanamalı tüy genellikle hayatı tehdit ede-cek kadar acil olmayabilir. Hatta kanama hemen durabilir. Ancak kırık tüy-den kurtulmak istendiğinde kuşun bir hekim tarafından muayenesi gereke-bilir. Kan pıhtılaşmış olsa bile, kırık tüy sık sık yeniden yaralanabilir ve do-layısıyla kanama söz konusudur. Eğer kırık bir kanamalı tüy usulünce ko-parıldığında yerine yeni tüy çıkamaya başlayacaktır.
İğne tüyün tekrar tekrar yaralanması halinde kanama sürekli hale gelmiş olacaktır. Yahut kuşun kan pıhtılaşmasını olumsuz etkileyebilen ve ciddi kan kaybına yol açabilen karaciğer hastalığı gibi bir sağlık sorunu ola-bilir. Bunun acil bir durum olduğunun önlemlerin hızlı bir şekilde alınması gerekir.
Eğer tüylerde kanama söz konusu ise:
- Hayvan zaptı rap altına alınmalıdır.
- Gazlı bez ya da pamukla kırık tüye tampon yapılmalıdır. Mısır nişastası kanın pıhtılaşmasına yardım eder. Bir parça nişasta pamukla uygula-nabilir.
- Tüy kanamaya devam ederse, bertaraf edilmesi, koparılması gerekir. Bunun bir hekimin yapması akıllıca olacaktır. Çünkü tüy çıkarılırken acı, kanama veya yaralanma olabilir.
- Bu işlemi takiben hayvan en az bir saat süre ile gözlem altında tutulmalıdır.
Kuş sahipleri kırık bir kanamalı tüy olgusunda nasıl davranılacağı konusunda hazırlıklı ve bilgili olmalıdır. Bir kan kesici ve pamuk tamponlar ilk yardım çantasında bulunmalıdır.
