Fransız Mera Bazlı Etçi Tavuk Yetiştiriciliği: Label Rouge

Fransız Mera Bazlı Etçi Tavuk Yetiştiriciliği: Label Rouge

Prof. Dr. Tülin Aksoy
Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, ANTALYA

Giriş

Son yıllarda tüketiciler otlatmalı tavukçuluk ürünlerine giderek artan bir ilgi göstermektedir. Endüstriyel tavukçuluğu başarı ile transfer etmiş olan ülkemizde de bu yönde bir eğilim vardır. Bu yazının amacı, otlatmalı tavukçuluk için çok başarılı bir örnek olan Fransız “Label Rouge” et tavukçuluğu hakkında tanıtıcı bilgiler vererek, bu tarz üretim modellerinin ülkemizde de gelişmesi için katkı sağlamaktır.

“Label Rouge” deyiminin dilimizdeki karşılığı “Kırmızı Etiket”tir ve bu etiketin logosu (aşağıda verilmiştir). “Label Rouge” etiketli ürünler süper kalite garantili ürünlerdir ve bunun göstergesi olarak ürünlerin etiketinde Şekil 1’deki logo yer alır. Merada yetiştirilen kümes hayvanları, Fransa’da “Label Rouge” adlı programın önde gelen ürünüdür. En gelişmiş ve etkin segment et tavukçuluğudur, bunun yanı sıra yumurtacı tavuklar, hindi, ördek, kaz, beç tavuğu, bıldırcın ve kaponlar da bu logo altında üretilir ve satılır. Ayrıca jambonları, sosisleri, yumurta, tavşan eti ve peynir ürünleri de vardır. Bu program tüketicilere birinci sınıf kalitede ürünler sunar, çiftçi gelirini arttırır ve kırsal kalkınmayı güçlendirir. Üreticiler “filier” denilen örgütlere üyedir ve kendi markaları ile ürünlerini ortak bir etiket altında üretir ve pazarlarlar. Üretimin her aşamasında katı standartların uygulanıp uygulanmadığı tarafsız sertifikasyon kuruluşları tarafından denetlenir. ABD başta olmak üzere diğer ülkeler bu programı dikkate almakta ve uygulamaya çalışmaktadırlar.

DİĞER HABERLER

TVHB: 5 Haziran Dünya Çevre Günü Kutlu Olsun

Label Rouge programı üstün kalite ve gurme lezzete odaklanmıştır ve üreticilerin tabandan örgütlenmesi ile başlayan Label Rouge hareketi, taraflar (çiftçiler, üreticiler, tüketiciler ve kuruluşlar) birlikte çalıştığında neler yapılabileceğinin güzel bir örneğidir. İkinci Dünya savaşından sonra Fransa’da da tavukçuluk endüstrisi hızla gelişmiştir, ancak tüketiciler köy tavuğunun lezzetini talep edip küçük pazarlara yönelince bir grup vizyoner çiftçi bir araya gelerek bu hareketi başlatmışlardır. Zaman içinde büyüyen ve kurumsallaşan hareket devletten de gerekli desteği almıştır.

Label Rouge üretimi “Landes” bölgesinde başlamış olsa da onu uygulanabilir bir endüstri haline getirmede etkili olan “Loue” filiere’iydi. Label Rouge sistem, ürün süpermarketlerde yaygın olarak bulunana kadar bir endüstri olarak büyümedi. Fransa’da üretilen kanatlı etinin % 16’sı Label Rouge programı çerçevesinde üretilmekte ve bu programın logosunu içermektedir. Fransa’da perakende düzeyinde satılan tavuk etinin 1/3’ini, bütün satılan ürünlerin ise 2/3’sini bu tarz ürün oluşturur. Yüksek fiyatına rağmen (geleneksel ürünün 2-2,5 katı fiyatlı) bu rakamların yakalanmış olması şaşırtıcı bir başarıdır. Ülkede kanatlı hayvancılık yapan çiftçilerin % 40’ı bu programın uygulayıcılarıdır. Label Rouge tavukçuluk genellikle diğer hayvancılık dallarında faaliyet gösteren ve tahıl üreten çiftliklerde yer aldığından rasyonlar çiftlikten elde edilen tahıllarla desteklenir ve kümes hayvanları bu işletmelerin gelirlerinin % 50’sini getirebilir.

Bu tarz üretim tat ve gıda güvenliği ile serbest üretim uygulamaları gibi kalite özelliklerini vurgular ve ortalama bir tüketici, Label Rouge ürün ile geleneksel ürünü tat bakımından ayırt edebilir. Tavuk eti lezzetli ve sıkıdır ama sert değildir. Düzenli tat testleri sertifika gerekliliğidir. Üstün lezzetin ana nedeni, geleneksel endüstride kullanılan hızlı gelişen genotipler yerine yavaş büyüyen genotiplerin kullanılmasıdır. Bu yavaş gelişen kuşlar halk elindeki sürülerden elde edilir ve eşeysel olgunluğa yakın yaşta kesilir. Label Rouge tavuk karkasları da gözle ayırt edilebilir, daha uzundur ve daha küçük bir göğse ve daha büyük butlara sahiptir.

DİĞER HABERLER

İran'da tavuk üretimi yeniden dengeye oturuyor mu?

İlgili: Avrupa Birliği Tavukçuluğuna Ait Bazı Rakamsal Bilgiler

Standartlar

Kaliteyi garanti eden sıkı ve kapsamlı standartlar aşağıda verilmiştir (Tablo 1). Bağımsız sertifikasyon kuruluşları her sürüyü en az bir kez denetler. Denetim yem fabrikaları için yılda iki, kesimhaneler için ayda bir ve kuluçkahaneler için yılda iki kez yapılır. Her denetim ziyareti bakteriyolojik testleri de içerir. Yılda 5 kez tat testi yapılır.

Tablo 1. Etçi piliç üretimi için Label Rouge standartları

Genetik	Sadece belirli genotiplere izin verir – Yavaş gelişen genotipler bu tarz üretime uygundur, genellikle kahverengi tüylü ve çıplak boyunlu yavaş gelişen melezler kullanılır. Köy sürülerinden elde edildiği için gen kaynaklarının sürdürülebilir korunmasına katkı sağlanmış olur.
Binalar	Kümes en fazla 400 m² büyüklüğünde olabilir. Çiftlikler 4 taneden fazla kümese sahip olamazlar. Kümesler arasında en az 30 m mesafe olmalıdır.
Kümes içi en fazla yerleşim sıklığı	Her kümeste en fazla 4400 piliç barındırılabilir (11 piliç/m²). Tavuk başına 1 kg altlık hesaplanmalıdır.
Açık alana çıkış ve arazi büyüklüğü	Tüm kuşların, 6. Haftalık yaştan sonra sabah 09:00’dan alaca karanlığa kadar açık alana çıkmasına izin verilir. Kuş başına 2m² açık alan düşmelidir. Otlakta tarım ilacı kullanılamaz. Kümes taban alanının her 10 m²si için 37 cm genişliğinde çıkış açıklığı gerekir (400 m²lik kümes için iki tarafta 7,4’er m, toplam 14,8 m.
Yem	Yem en az % 75 tahıllardan oluşmalı ve kimyasal ilaç içermemeli; başlangıç rasyonları daha yüksek soya içeriği nedeni ile % 50 tahıldan oluşabilir. Rasyonlar hayvansal yem hammaddesi, büyüme uyarıcı ve diğer katkı maddelerini içeremez. Balık ununa izin verilmez. Sentetik amino asitler kullanımına izin vardır.
Diğer	Sağlık koruyucuların rutin kullanımına izin verilmez, antibiyotikler veteriner tarafından kullanılabilir. Antikoksidiyal kullanımı serbesttir ancak kesimden 5 gün önce yemden çıkarılır. Aşılama serbesttir; gaga ve tırnak kesimine izin verilmez.
Kesim yaşı	Kuşlar en az 81. güne dek büyütülmelidir.
Temizlenmiş karkas ağırlığı	İç organlar hariç, en az 2,2 kg
Temizlik periyodu	Üretim dönemleri arasında en az 21 gün ara verilmelidir.
Taşıma	Ulaşım süresi 2 saati geçmemelidir ya da işletme ile kesimhane arası mesafe en fazla 103 km olmalıdır.
İşleme	Hava ile soğutma
Raf ömrü	Taze satışta kesimden sonraki 9 gün içinde satış yapılmalıdır

Loue ve Landes filierlerinde otlaklar etrafında çit kullanılmaz, buna rağmen yırtıcılardan kaynaklanan kayıp oranı sadece % 1’dir. Landes filierinde üretim ormanlık alanlara yerleştirilmiş hareketli küçük barınaklarda yapılır (Şekil 4). Yavaş gelişen genotiplerin kullanılması ve düşük yoğunluklu üretim sistemi kuşların sağlığı bakımından avantajlar sunar; ascites, bacak sorunları ve ani ölümler en alt düzeydedir ve kanatlı hayvanların bağışıklıkları yüksektir. Fransa’da konvansiyonel sistemde % 6 olan ölüm oranı 12 haftalık Label Rouge üretimde sadece % 3’tür. Uzun ömürleri nedeniyle bu tarz üretimde kuşlara Marek aşısı yapılmaktadır. Ayrıca koksidiyoz aşısı yapılmakta ve yemlere kurt gidericiler katılmaktadır. Çiftlik düzeyinde biyogüvenlik önlemlerine özel önem verilir. Uygun sanitasyon ve mera dinlenmesi için iki üretim dönemi arasında 21 gün ara verilir, dolayısıyla yıllık parti sayısı sadece 3,2’dir.

DİĞER HABERLER

Bakan Çelik, Genel Kurulda sözlü sorulara cevap verdi

Yavaş büyüyen kuşlar için düşük proteinli ve düşük enerjili karmalar kullanılır. Bilindiği gibi, endüstrideki hızlı gelişenler için % 24 ham proteinli başlatma ve % 18 proteinli bitirme yemleri kullanılırken, Label Rouge rasyonları % 20 proteinle başlar ve % 15’le son bulur. Bilindiği gibi et ürünlerinin yem hammaddesi olarak kullanımı AB’de yasaklanmıştır. Et unu ile karıştırılabileceği için Label Rouge üretimde balık unu bile yasaklanmıştır. Bitkisel yağ kullanılabilir, GDO’lu yem hammaddeleri kullanılamaz.

Bazı kesimhaneler sadece Label Rouge piliçleri keserler, bazıları ise konvansiyonel piliç de keserler. Tüylerin ıslatılmasında daha düşük sıcaklık tercih edilir ve daha uzun süre bekletilir, düşük ısı tercih edilmesi deriyi sağlamlaştırır. Karkaslar hava ile soğutularak su emmesi engellenir.

Sonuç

Son derece düşük oranda kırsal nüfusa sahip olan ABD’nin bile transfer etmeye çalıştığı bu sistem hak ettiği ilgiyi görmelidir. Tüketicinin bu tarz ürünlere olan ilgisi bizleri motive etmelidir.