Bakteriyel Enteritiste Global Eğilimlerin Değerlendirilmesi…Dr. Kaya DEMİRÖZÜ

BAKTERİYEL ENTERİTİSTE GLOBAL EĞİLİMLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ(*)

Çeviren:Dr. Kaya DEMİRÖZÜ
Kanatlı Sağ‎ً‎lğı ve Hastalı‎kları‎ Uzman‎ı
(Drk.demirozu@yahoo.com.tr)

Bakteriyel enteritislerde ishal ve ıslak altlık en sık dikkati çeken semptomlardır.

Elanco, 2000 yılından beri dünya büyük kanatlı üretilen bölgeler kanatlı uzmanlarıyla her beş yılda  bir anketler gerçekleştirdi. 15 Yıllık anket verileri,  yaş ilerledikce erken müdahale daha çok tercih edilmesine rağmen yaygınlık ve ekonomik kayıpların  devam ettiğini göstermektedir.

2015 anketi 38 ülkeden veterinerler, üreticiler/  yöneticiler, nut-riyonistler, çiftlik yöneticileri ve diğer endüstri profesyonellerini kapsayan 330 katılımcıyla  yapılmıştır. Katılımcılardan bakteriyel enteritisin(BE) yay-gınlığı, etkisi, seyri ve tedavisi ilgili birkaçı geçmiş anketlerden tekrarlanan olmak üzere 25 sorunun cevaplanması istenildi.

Son veriler öncekileri onaylar düzeydeydi. BE çok yaygın olup ve-rimliliği ve kârlılığı etkilemeye devam etmektedir. Ancak, 2015 verilerinde bu etkleri azaltmak için tedavi başlangıcında  bazı ilginç yeni trendlerin kullanılmışdır.

Grafik 1. Bakteriyel Enteritis Şekilleri

Genellikle Closridial Eenteritis/Nekrotik enteritis (% 52.5) görülmüş, ancak dysbacteriosis/ dysbiosis1 yaklaşık % 51.9 olarak yaygındır.

Prevalans (Yaygınlık oranı)

Katılımcıların yaklaşık% 75’i, kimiı zaman sürülerin % 78 BE’nin üç formundan birini saptadıklarını belirtmişlrdir (Grafik 1). Genel olarak Clos-ridal enteritis/Nekrotik enteritis ve dysbacteriosis sırasıyla % 52.5 ve % 51.9 çok benzer oranlardadır.  Yine Kuzey Afrika ve Orta Doğu ülkeleri (NAMA) dışında, azda olsa cholangiohepatitis rapor etmişlerdir. Katılımcı- ların  yaklaşık üçte ikisi (% 64) BE probleminin  önümüzdeki 5 yılda aynı kalacağı veya daha ağırlaşağı görüşündedirler (Grafik 2).

Grafik 2. Bakteriyel enteritis değerlendirilmesi

Katılımcıların çoğunluğu (% 64.1)BE’nin 2015 te 2010 yılının aynısı veya olduğundan daha kötü olduğu ve sorunun devam ettiği inancındadırlar.

Klinik Bulgular ve Teşhis

BE vakalarında 2005 ve 2010 surveylerinde olduğu gibi sıklıkla ishal ve ıslak altlık ilk dikkati çeken bulgular olmaya devam etmektedir. BE’nin teşhisinde  klinik ve otopsi bulguları tercih edilen metodlardır. Ankete katılanların çoğunluğu olgularda coccidiosisin devre  girmesiyle hastalığın pevalansını ve şiddetini attırdığını belitmişlerdir(Grafik 3). Katılımcıların çoğu coccidiosisin önlenmesi sorunları azaltığı konusunda hemfikirdirler (Grafik 4).

Grafik 3. Coccidiosis Devreye Girdiğinde BE’nin Prevalansı ve Şiddeti

Katılımcıların büyük çoğunluğu coccidiosis devrye girdiğinde BE görülme sıklığı ve şiddetinde artış olduğunda hemfikirler. Kuzey Afrika ve Orta Doğu ülke katılımcılarının %100 Bu görüştedirler.

Grafik 4. İşlemlerin Sonuçları

Katılımcıların yarısından fazlası coccidiosis ile mücadele, hastalığın etkilerinin hafiflemesine yol açtığını ifade etmektedirler

BE Hala Karlılığı Etkilemekte

Önceki anketlerde olduğu gibi, 2015 yılında da katılımcılar BE’nin önemli ölçüde ekonomik kayıplara neden olabildiğini belirtmişlerdir. Ankete kalılanların tanımladıkları BE’nin operasyonel karlılığı etkileyen en önemli faktörler olarak; yem tüketimi FCR olunsuzluklar ve canlı ağırlık kayıpları gibi kriterlerdir. Katılımcıların % 90’ından fazlası BE’nin neden olduğu; FCR’da kötüleşme, canlı ağırlık kaybı gibi performansın olumsuz etkilenyen nedenlerden bir kaçı olarak rapor  etmişlerdir (Grafik 5).

Grafik 5. BE’nin olumsuz ekonomik etkileri

BE’nin etkileri ekonomik olumsuzluklarla doğrudan ilişkilidir. Katılımcıların % 91 BE’nin neden olduğu bazı performans kaybılarını belitmişlerdir.Bunların ilk sırasında FCR ve canlı ağılık gösterilmiştir.

Katılımcıların yarısı BE’nin  piliç başına maliyeti 0.05 ABD $ veya 1 milyon hayvanda 50.000 ABD $ tahmin edilmektedir. BE’nin özellikle Kuzey Afrika / Orta Doğu ülkelerinde maliyetinin daha yüksek olduğu kanati hakimdir(Şekil 6).

Katılımcıların yarısından fazlası(% 52.5)  BE’nin maliyetinin hayvan  başına 0,05 ABD $  veya daha yüksek olduğunu tahmin elmektedirler. Bu, bir milyon piliçte 50.000 ABD $ demektir.

Tedaviye Erken Başlama

Geçmiş anketlere olduğu gibi, katılımcılardan bağırsak lezyonlarının puanlanması istendi. Bu hastalığın hangi aşamasında ekonomik kayıplara yolaçtığını belirlemiş olunacaklardır. Katılımcıların yaklaşık yarısı, ekono-mik kayıpların hastalığın erken evresinde  oluştuğu kanatindeler. 2010 verilerine göre yaklaşık % 5′ lik bir artış söz konusudur (Grafik 7). Anketi yanıtlayanların % 45’i tedaviye mümkün olduğuncea erken başlamanın yararlı olacağı inancıdalar(Grafik 7).

Grafik 7. Performans kaybı ve tedavi arasındaki ilişki

Ekonomik kayıpların azalaması için tedaviye mümkün olduğunca erken başlanmalıdır. 2010 yılında, ilk evrede tedaviye başlamada ekonomik kayıp arasındaki fark & 12 iken şimdi sadece % 5 dir.

2010 verielrine göre tahminedilen ekonomik kayıp tedavi öncesi  arasındaki fark en az % 12 iken % 5 inmiştir. Sektör profesyoneleri eko-nomik kayıplardan subklinik hastalığının sorumlu olduğunu sorumlu tut-maktadırlar. Bu yüzden potansiyel kayıpları minimize etmek için olabildi-ğince tedaviye erken başlama eğilimdelerdir.

Anket katılımcıları, sürünün % 5-20 enfekte olduğunu kabul ederek sürünün tedavisine daha erken  başlamaya niyetli görünmekteler(Grafik  8). Oysa 2010 yılında sürü % 20-30 enfekte ise tedavi başlamaktaydı.

Grafik 8. Tedavi öncesi morbitite(enfekte piliç %)

2015 araştırmasında sürü tedavisini başlama zamanıyla ilgili büyük ölçüde farklılık göstermektedir. Ama  bir tedavi stratejisi belirtilmeden önce sürü geniş çapta enfektedir.

Tedavi seçenekleri

Katılımcılarının% 75’inden fazlasının müşterilerinin (perakendeciler, kesimhaneler, ihracatçılar vb) hastalığı önleyici bir tetbirler alınmasını iste-diklerini belirtmişlerdir. BE önlenmesi söz konusu olduğunda, katılımcılar 2010 daki gibi su yoluyla tedavi ve yem katkılarıın en etkili seçenekler ola-rak göstermişlerdir (Şekil 9).

Grafik 9. BE’yi önlemede katılımcıların  etkinlik değerlendirilmesi

Anket kaltılımcılarının üçte biri önleme seçeneklerinde su yoluyla tedaviyi ilk sırada aşı ise en son olarak zikretmişlertir. Bu sıralama 2010 dan beri aynıdır.

15 yılldır süren bakteriyel enterititis küresel etki değerlendirmesi ça-lışması endüstri eğilimleri, hastalık prevalansı ve bakteriyel enterititis etki-leri üzerine önemli verileri sunmaya devam edimektedir.

Hastalık hala ciddi bir sorun ve ekonomik kayıplar söz konusu iken, kanatlı uzmanları erken tedavinin faydalarını farkındalar.

BE hala yaygın ve kompleks bir konu olmaya devam etmektedir. Tanı, tedavi, koruma ve kontrolünde gelişmeler oldukca sürünün barğırsak bütünlüğünü sağlamak ve korumak imkanı doğacaktır. Büyük olasılıkla 2020’de BE trendlerinde daha da olumlu değişiklikler görülebilecektir.

(*) Fabian Brockotter, World Poultry 2015,31(10) 13-16.

(1): Çevirenin notu.

Önerilen Kaynaklar

1. Demirözü K.(1978) : Bir Broiller Sürüsünde Enteritisle Seyreden Olayda İzole Edilen Catenobacterium filamentosum. Pendik Vet.Bak.Ser. Enst. Dergisi, X(1),56-60, Ayrı Baskı. 16.06.1978 Aylık, 26.10.1978 ve 26..Ekim.1978 Türk Mikrobiyoloji Cemiyetinin 18. Ulusal Kongresinde tebliğ edildi.
2. Demirözü, K.(1980): Infectious Laryngo Tracheitis. 24-26.Eylül.1980 Tarihlerinde Pendik Vet. Kont. ve Araşt. Enstitüsü’nde düzenlenen Kanatlı Enfeksiyöz Hastalıkları ve Laboratuar Yöntemleri Standardizasyon Seminerinde sunulmuştur. Pendik Vet. Mik. Enst. Derg. XII(1)45-52.
3. Demirözü, K.(1981): Tavukların Necrotic Enteritisi. Pendik Vet. Mik. Enst. Derg. XIII(2)31-37.
4. Onar, E.ve Demirözü, K.(1986): Tavukların Bitmeyen Derdi: Coccidiosis? İstanbul.
5. Onar, E. ve Demirözü, K.(1987): Coccidiosis’den Korunmada Sağlık Önlemeleri, Dezenfeksiyon ve İzolasyon Tek Başına Yeterli mi? Çiftlik Dergisi,35:47-50.
6. Demirözü, K.ve Onar, E.(1987): Ülkemizde Kullanılan Anticoccidialler. Çiftlik Dergisi,39:52-54.
7. Demirözü, K.(1987): Shuttle Programı. Çiftlik Dergisi,39:55-56.
8. Demirözü, K. (1989) : Sağlıklı Tavukların İnce Bağırsak İçeriklerinde C. Welchii Mikroorganizmalarının Aranması ve Bunun Tavuk Enterotoksemileri Bakımdan Önemi(Doktora Tezi).Pendik Hayv.Hast.Merk.Araşt. Enstitüsü Dergisi XX(2) 15-34.
9. Demirözü, K. (1989) : Sağlıklı Tavukların İnce Bağırsak İçeriklerinde C. Welchii Mikroorganizmalarının Aranması ve Bunun Tavuk Enterotoksemileri Bakımdan Önemi(Doktora Tezi).Pendik Hayv.Hast.Merk.Araşt. Enstitüsü Dergisi XX(2) 15-34.
10. Demirözü, K.(2003) :Nekrotik enteritis. Topkim Teknik Bülten, TSH03.06/04KD.
11. Demirözü, K.(2005): Broiler Piliçlerde Kimi Barsak Sorunları. Topkim Teknik Bülten, THS 05.09/10KD.
12. Demirözü, K.(2010) : “Nekrotik Enteritis” Çiftlik Dergisi,320:38-41.
13. Demirözü, K. (2010) :Kanatlıların Klostrİdİal Hastalıkları. Çiftlik Dergisi(2010) 321(48-50) ve (2011), 323(26-30 ).
14. Demirözü, K.(2011): Broiler Piliçlerde Kimi Bağırsak Sorunları I, Çiftlik Dergisi Mart -2010 313 (52-53)
15. Demirözü, K.(2011): Broiler Piliçlerde Kimi Bağırsak Sorunları II, Çiftlik Dergisi Nisan- 2011,326 (38-39). 15
16. Demirözü, K. (2014): Tavuk Bağırsağına Büyük Bir Tehdit: Coccidiosis-Çeviri-. https://www.ciftlikdergisi.com.tr/?p=68811, 23.10.2014 yayınlandı.

Diğer haberler:

Coccidiosis İle Mücadelenin Pratik Yolları Aşı ve Anticoccidial Rotasyonu ile Coccidiosisin Maksimum Kontrolü Antibiyotik Kısıtlamasına Yanıt… Evcil Kuşların Güvenliği İçin Alınacak Önlemler Kanatlı Sağlığında Devrim..! Antibiyotiklerin azaltılması bir vaka çalışması