Evcil Kuşlarda A Vitamini Yetersizliği
EVCİL KUŞLARDA HİPOVİTAMİNOSİS A (A VİTAMİNİ YETERSİZLİĞİ)
Dr. Kaya DEMİRÖZÜ
Kanatlı Saًğlığı ve Hastalıkları Uzmanı
(Drk.demirozu@yahoo.com.tr)
Bilindiği üzere A vitamini yağda eriyen bir vitamindir. Bir antioksidan olup, dokuların oluşumu, gelişimi ve onarımında katkıda bulunur. Keza gözler, duyma, deri, kemik ve mukoz membranlarının düzgün işlemesi için önemlidir. Kaynağı çoğu meyve ve sebzelerdir. Ancak çok sayıda tohum vitamin A yönünden fakirdir.
A vitamini yetersizliği ya da hipovitaminosis A kuşlar sadece tohum / tane yemle beslendiklerinde çok yaygın ve potansiyel bir felakettir. Tama-men tohumlarla veya tohum ağırlıklı bir diyete mahkûm edilen kuş yeter-siz beslenme sonucu bakteriyel, viral veya fungal enfeksiyonlara daha hassas hale gelmiş olur. Müdahale edilmez, geç kalınır veya kuş kendi ha-line bırakılırsa ölüm sürpriz sayılmaz. Kuşlar vitamin A yönünden zengin meyve ve sebzelerle beslendiklerinde hipovitaminosis A kolayca önle-nebilir.
Vitamin A yetersizliği hastalığa nasıl sebep olmakta?
A vitamininin en önemli etkisi solunum, sindirim ve üreme gibi organ ve dokular üzerinedir. A vitamini düzeyi yetersiz ya da olmayan bir beslen-mede, ilgili hücreler değişikliğe uğrayarak mukoz salgılanması aksar ve böylece canlının mikroorganizmai istilasına karşı savunması kritik bir çizgi-ye ulaşmış olur. Daha sonra mikroorganizmalar saldırır ve organizmada çoğalmaya başlarlar. Sonuçta vücut sistemi öncelikle etkilenir. En sık ola-rak da solunum sistemi risk altındadır.
Öncelikle ağız ve dilde küçük beyaz lekeler veya plaklar dikkati çe-ker. Hastalık ilerledikçe bu plaklar büyür ve apseleşir, nihayet kuşa çok ağrı vermeye başlar ve yem yiyemez olur. Apseli plakların büyüklüğüne bağlı olarak, burun deliklerinin son kısmını daralır veya tıkanabilir. Bunun sonucu da ağzı açık nefes alır, başka bir ifadeyle güç nefes alır. Yine tıkan-ma sonucu burun akıntısı ve göz çevresinde aşırı şişme dikkati çeker.
Hipovitaminosis A diğer bulguları nelerdir?
Hapşırma, burun akıntısı, hırıltılı solunum, kabuklu ve / veya tıkalı burun delikleri, uyuşukluk, depresyon, ishal, yumurtlama güçlüğü ve yu-murtlayamama, kuyruk sallama, iştahsızlık, zayıflama, tüylerde donukluk, gözlerde şişlik, çapaklanma, ıkınma, pis kokulu nefes, ağızda beyaz lekeler veya sümüksü içerik gibi semptomları saymak mümkündür. Bunların çoğu, kuşun çok hasta ve acil bakıma ihtiyacı olduğuna işaret etmektedir. Bu be-lirtiler aniden ortaya çıkmaz, birkaç haftadan ay içinde oluşmaktadır.
Hipovitaminosis A tedavisi
A vitamini takviyesine hemen başlamak gerekir. Diğer bir tedaviye ihtiyaç olup olmadığı hastalığın seyrine ve şiddetine bağlıdır. Önemli bir sorun ve en fazla tehdit eden durum genellikle A vitamini eksikliğinin se-konder mikrobik enfeksiyon olduğundan, derhal tedavi edilmelidir. Tanı ve erken müdahale edilirse, kuştaki hastalık genellikle uzun süreli etkileri ol-maksızın tedavi edilebilir.
Hipovitaminosis A önlenebilir mi?
Hipovitaminosis A önlenmesinde uygun bir diyetin önemi yadsına-maz. Genel olarak, çoğu kuşlar % 65-80 formüle edilmiş gıda, % 15-30 sebze ve kalanı meyve ve kabuklu yemişlerden oluşan bir diyetle beslen-melidir. Bazı türlerin özel beslenme ihtiyaçları olduğundan hekime danı-şılmalıdır. A vitamini yüksek olan meyve ve sebze listeleri aşağıda veril-miştir. Genel kural; sarı, turuncu renkli meyve ve sebzeler, vitamini A düzeyi düşük, koyu yeşil yapraklı sebzeler A vitamini açısından çok zen-gindir.
| Zengin Vitamin A İçeren Besinler | Vitamin A dan Fakir Besinler |
| Kayısı Brokoli yaprak ve çiçekleri Kavun |
Elma Muz Mısır Üzüm Marul? Turunçgiller Yaz kabağı Beyaz Patates |
KAYNAKLAR:
Demirözü, K.(2016): Süs Kuşları Hastalıkları XXXIX, Kuşların Beslenmesi: Yem Değişikliği, Sağlıklı Beslenme Programına Geçiş https://www.ciftlikdergisi.com.tr/?p=106160 , ciftlikdergisi.com.tr/106160.html 13.12.2016 yayınlandı.
- Demirözü, K.(2016): Süs Kuşları Hastalıkları XL,Evcil Kuşların Pelet Yemleri: Kuşlar İçin İştah Açıcı Diyetle İdeal Beslenme.ciftlikdergisi.com.tr/evcil-kuslarin-pelet-yemleri.html , 29.12.2016 tarihinde yayınlandı.
- Demirözü, K.(2012): Süs Kuşları Hastalıkları LV, Evcil Kanaryaların Bakım, Beslenme, Üretim, Sağlık Önlemleri Ve Hastalıklarında Püf Noktaları. https://www.ciftlikdergisi.com.tr/?p=35988 , 29.12.2012 yayınlandı.
