Evcil Kuşlarda Böbrek Hastalığı
EVCİL KUŞARDA BÖBREK HASTALIĞI
Dr. Kaya DEMİRÖZÜ
Kanatlı Saًğlığı ve Hastalıkları Uzmanı
(Drk.demirozu@yahoo.com.tr)
Evcil kuşlarda böbrek hastalığının belli başlı sebepleri nelerdir?
Evcil kuşlarda oldukça yaygın olan böbrek hastalığı birden çok nedeni vardır ve şunlardır:
Viral enfeksiyonlar
Bazı virusler ya geçici ya da kalıcı böbrek hasarına neden olabilir. Polyomavirus, özellikle de genç, evcil papağangillerde en yaygın olanıdır. Adenovirus, Çiçek virusu, Herpes Virus ve bezli mide genişlemesi send-romuna neden olan Avian Bornaviruses (ABV) böbrek hastalığı ile ilişkili bulunmuştur.
Bacterial enfeksiyonlar
Bakteriyel enfeksiyonlargenelliklekanveyaidrar yoluhastalığın vücutta yayılması esasında böbrekleri etkilemektedir.
Fungal enfeksiyonlar
Kuşlarda Fungal böbrek hastalığı nispeten nadir olsa da Aspergillus, bu tür enfeksiyonda en sık rastlanan nedenlerdendir.
Toksinler
Böbrek toksisitesinin en yaygın nedenleri; aşırı D vitamini düzeyleri (D hipervitaminosis), gentamisin ve streptomisin gibi aminoglikozid sınıfı antibiyotiklerin yan etkileridir. Keza çinko, kurşun kadmiyum, arsenik, ba-kır, demir, manganez, molibden ve cıva gibi ağır metaller böbrek hasarına neden olabilimektedirler. Daha az yaygın olmasına rağmen, diyetteki fazla tuz, böbreklere zarar verebilmektedir.
Öte yandan yine akut zehirlenme nedenleri arasında organofosfat, karbamat, ya da organik klorürlü pestisitler bulunmaktadır. Yemdeki bazı bitkiler ve besin öğelerinin böbrek yetmezliği ilişkileri bulunmuştur.
Kanser
Böbrek tümörlerine, özellikle muhabbet kuşlarında sık rastlanmak-tadır. Kimi zaman tümörler diğer organ ve sinirlere baskı yapmaktadırlar. Tümör bacaklara giden sinirlere baskı yaparsa kuşta halsizlik, bacaklarda hareket zorluğu, ya da ayakta durmakta zorlanabilir. Karın şişmiş olabilir.
Vitamin A yetersizliği
A hipovitaminosisli hayvanlarda (genellikle A vitamini düşük diyetle beslenme) böbrek hastalığı oluşabilmektedir. Bu en yaygın olarak ilave pelet yem, sebze ve meyve verilmeyen, sadece tohum diyetlerle beslenen kuşlarda rastlanmaktadır.
Tıkanma
İdrar taşı, ya da hareketi güç büyük bir yumurta idrar yollarında bir tıkanıklık, sonucu, böbreklerin zarar görmesine neden olabilir. Hastalıklı böbrek kanı yeterince süzemediğinden, ürik asid eklemler veya böbreğin küçük kanallarında birikebilir. Bilindiği gibi böbrek hastalığı gut ile ilişkilidir.
Böbrek hastası kuşlarda ne gibi belirtiler gözlenir?
Böbrek hastalığının en sık görülen semptomlar:
- Depresyon ve uyuşukluk,
- Tüylerde kabarma,
- Zayıflama,
- Aşırı su tüketimi,
- İshal,
- İştahsızlık,
- Dehidrasyondan muzdaripkuşlarıngözlerinietrafındakideri kırışık, gaitaları küçük ve kurudur. Kanlı dışkı, sindirimsistemindehafifiç kanamaya işaret Bu böbrek hastalığınınbirbelirtisi olabildiği gibi, aynı zamanda kurşunzehirlenmesisonucu da görülmektedir.
Hastalığın iki klinik formu bulunmaktadır. Toksisite sonucu akut hastalık belirtileri aniden ortaya çıkar ve çok şiddetli olabilir. Kronik böbrek hastalığı, başlangıcı çok yavaş olabilir ve hastalığa özgü belirtiler görülmez. Hastalığın akut veya kronik olup olması, tipik bir nedene ve kuşun yaşına bağlıdır.
Nedene bağlı olarak; kuş daha fazla su içecek ve ishal olacaktır, karın büyümüş, uçamaz, yediğini çıkarma, kusma ya da kabızlık dikkati çeken bulgular arasındadır. Eğer böbrek hastalığı guta neden olmuşsa; topallık ve eklemlerin şişmesi görülebilir.
Teşhis
Böbrek hastalığı tanısı; detaylı bir tıbbi öykü, fizik muayene, tam kan sayımı, kan biyokimyası (elektrolitler de dahil olmak üzere, total protein, albümin, ürik asit, kan üre nitrojen ve kreatini) bir idrar tahlili sonuçlarına dayalı olarak, radyografi çok yararlı olabilir ve bazen kloakal swap, endos-kopi, ultrason ve böbrek biyopsisi de gerekebilir.
Tedavide kritik noktalar nelerdir?
Genel tedavi; serum verilmesi, tüp yemlikte beslemeveek bir ısısağlanması şeklinde yürütülür.Periyodikkan testitedaviyeyanıtıizlemek vebuna göredüzenlemeler yapmak içingerekliolabilir.
Bakteriyel enfeksiyonlar böbrek hastalığının ortak nedeni olabilir ya da genellikle sekunder olarak devreye girebilir; bu yüzden, antibiyotikler genellikle tedaviye dâhil edilir. Böbrek hastalığının altında yatan nedenin de tedavi edilmesi gerekir. Antiviral yahut antifungal ilaçlar, gut veya toksinle-rin, A, B kompleks, C ve E vitamini takviyesi ya da cerrahi gibi özel tedavil-er gerekli olabilir. Sağlıklı temiz suyu eksiksiz verilmeli ve diyetteki protein düzeyi azaltılmalıdır.
Renal işlev bozukluğu veya böbrek hastalığı evcil kuşlarda oldukça yaygındır ve yaşlı kuşlarda daha sık sorunlara yol açmaktadır. Normal çalışan böbrekler kandan atık maddeleri süzerek idrarla atar. Böbrekler, yaşamı idame ettiren hayati organlardır. Böbrek yetmezliği, kuşun kaliteli yaşamını olumsuz yönde etkilemekte ve ciddi bir risk teşkil etmektedir.
Ne yazık ki, birçok durumda, kuşlarda böbrek hastalıkları genellikle kronik bir haline geldikten sonra hekime götürülür ve müdahalede geç kalındığından hastalığın prognozu yüz güldürücü olmayabilir.
