Tavuk Etinin Sağlıklı Beslenme İçin Önemi

Kaliteli ve dengeli beslenme için tavuk eti

İnsanların sağlıklı yaşayabilmesi ve sağlıklı bir nesil oluşturabilmesinin en birincil koşulu yeterli ve dengeli beslenmeleridir. Yaş, aktivite ve fizyolojik duruma bağlı olarak değişmekle birlikte; beslenmemizin yeterli olabilmesi için 70 kg ağırlığındaki normal bir insanın günde 70 gram protein alması ve yaklaşık 2800 kcal enerji tüketmesi gereklidir. Günlük olarak tüketilen toplam proteinin yarısının hayvansal kökenli olması halinde ise, beslenmemizin kaliteli ve dengeli olduğu kabul edilir.

Yapılan birçok araştırmaya göre annelerin, hamilelik döneminde dengeli beslenmeleri ile doğan çocukların özellikle 0-3 yaş döneminde dengeli beslenmelerini titizlikle sağlamaları gerekmektedir. Daha sonra da dengeli beslenme esaslarına uymaya devam etmelerinin, yetiştirdikleri çocukların zekâ seviyelerine büyük ölçüde olumlu etkide bulunduğu bildirilmektedir. Amerikan Diyetetik Derneği (American Dietetic Association) ve Kanada Diyetisyenleri (Dietitians of Canada) 1-3 yaş grubundaki çocukların günlük ihtiyaç duyduğu protein miktarını 13 gram olarak önermektedirler.

Dengeli bir diyetle sağlıklı beslenerek yüksek beyin gücüne sahip olmaları temin edilen çocukların entellektüel kabiliyetlerinde kayda değer bir ilerleme olduğu bilinmektedir. Ne var ki, gelişmiş ülkelerle mukayeseli bir değerlendirme yapıldığında ülkemizde süt, yumurta ve tavuk eti gibi hayvansal gıdalar yeterince tüketilmemektedir.

Artan nüfusumuzun sağlıklı ve dengeli beslenmesi için gerekli olan hayvansal protein açığının karşılanması ve insanlarımızın sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi, ekonomik ve biyolojik değeri yüksek kanatlı etleri gibi gıdalarla mümkün olabilecektir. Beslenmede hayvansal protein tüketiminin yeterli düzeyde olması, insanların fiziki olarak güçlü kalmalarını sağladığı gibi daha yüksek bir beyin gücüne sahip olmalarını da mümkün kılmaktadır.

Halkımızın geleneksel tüketim alışkanlıklarında, hayvansal ürün tüketimi yeterince yer almamaktadır. Gelişmiş ülkelere göre fert başına süt, yumurta ve et tüketimimiz çok düşüktür. Sağlıklı, mutlu ve başarılı insanlardan oluşan huzurlu bir toplum için insanların kaliteli ve dengeli beslenmelerinin sağlanması ve böylece yüksek beyin gücüne sahip kılınmaları gerekmektedir. Toplumsal başarının en önemli anahtarı, sağlıklı olmak ve yüksek beyin gücüne sahip olmaktır. Ülkemiz insanlarının sağlıklı beslenmesi ve genç nesillerin daha da başarılı olabilmesi hayvansal gıda tüketimi ile doğrudan ilişkilidir. Bu bağlamda tavuk etinin çok özel öneme sahip olduğu bilinmekte olup, yaşanan kırmızı et krizi ile birlikte ülkemizde piliç eti insan beslenmesi açısından stratejik ürün konumuna yükselmiştir.

Nüfüs ve beslenme sorunu

Dünya nüfusu çok hızlı olarak artmaktadır. Artan nüfusun beslenmesi önemli bir sorun, dengeli olarak beslenmesi ise üzerinde önemle durulması, her birey ve kurumun ciddi olarak düşünmesi gereken bir sorundur. Bu sorun eğer çözüme ulaşmaz ise her geçen gün daha dramatik tablo ile karşımıza çıkacaktır. Nüfus artışının gelişmiş ülkelerde durma noktasına gelmesine, hatta gerilemesine karşın; geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerde çok yüksek seviyelerde olması beslenme sorununu daha da çözülemez duruma getirmektedir. Nitekim nüfus artışı gösteren kesimin, aynı zamanda tarımsal üretime katkısı da bir o kadar düşüktür.

2000 yılında 6,1 milyar olan dünya nüfusu, sürekli artış göstererek 2010 yılında 6,9 milyara çıkmıştır(Tablo 1). Bu rakamın 2050 yılında 9,2 milyara ulaşma olasılığı, kişi başına aynı miktarda gıda tüketilse dahi 2050 li yıllarda %33 daha fazla gıda gereksinimi anlamına gelmektedir. Günümüzde gıda arzında ve dağıtımındaki sorunlara bağlı olarak mevcut nüfusun besleme ihtiyaçlarını karşılamada sıkıntılar yaşanırken, artan nüfusun beslenmesinin, ayrıca daha iyi beslenmesinin sağlanması dünyanın ana gündem maddelerinden birisini oluşturmaktadır.

Dünya Sağlık Teşkilatı verilerine göre günümüzde 840 milyon kişi yetersiz beslenme nedeniyle fizyololojik açlık çekmekte, yetersiz beslenme eksikliği sonucu her yıl beş yaşından küçük 6 milyon çocuk hayatını kaybetmektedir. Dünyada her yıl 11 milyon kişinin açlık veya yetersiz beslenme yüzünden öldüğü tahmin edilmektedir.

Temel anlamda yeterli ve dengeli beslenme insan metabolizması için gerekli olan protein, yağ, karbonhidrat, vitamin ve mineral maddelerin organizmanın ihtiyaç düzeylerinde tüketilmesidir. Bugün durum böyle iken, gelecekte beslenme sorununun nasıl çözüleceği bir muamma olarak karşımızda durmaktadır. Dünya nüfusu ile ilgili durum Türkiye için de geçerlidir. Hatta Türkiye’deki nüfus artışı, dünya nüfus artışının biraz daha üzerinde gerçekleşmektedir.

Yeterli ve dengeli beslenme konusu sürekli tartışılan Türkiye’de de; gerek mevcut gerekse artan nüfusun yeterli ve dengeli beslenebilmesi için daha fazla gıda üretilmesi, aynı zamanda üretilen gıdanın daha dengeli dağıtılması gerekmektedir.

9 ülke ve AB-27’nin 2050 yılına kadar ki nüfus projeksiyonlarına bakıldığında (Tablo 3); Çin ve Hindistan’ın açık ara en kalabalık ülkeler olduğunu, Hindistan’ın 2030 yılından itibaren en fazla nüfusa sahip ülke konumuna geçeceğini görüyoruz. Türkiye’nin de en fazla nüfusa sahip ülkeler arasında olması üretim ve beslenmeye ilişkin bu raporda yer alan söylemlerin önemini daha da artırmaktadır.

Tavuk etinin sağlıklı beslenme için önemi

Tavuk eti, sağlıklı ve dengeli beslenme, bedensel ve zihinsel gelişim için tüketilmesi gereken hayvansal protein kaynaklarının en önemlilerinden biridir.

Tavuk eti proteinleri; insan beslenmesinde gerekli olan tüm amino asitleri yeterli ve dengeli miktarda içermektedir. Günümüzde ölüm nedenlerinin başında gelen koroner kalp hastalıklarından korunmanın en önemli yolu doymuş yağ asitlerince zengin yağların tüketiminden kaçınmaktır. Tavuk etinde doymamış yağ asitleri oranı kırmızı ete göre daha yüksek olduğundan, tavuk etince zengin beslenme düzeninde kolesterol seviyesinin çok düşük olduğu ve Ateroskleroz (damar sertliği) riskinin azaldığı saptanmıştır. Tavuk eti hayvansal protein kaynağı olmasının yanında, içerdiği bazı mineraller yönünden de sağlıklı beslenme için avantajlı bir gıda maddesidir.

Tavuk etinde sodyum içeriği çok düşüktür. Bu nedenle, tansiyon hastaları için önemli olan düşük sodyumlu diyetlere son derece uygun bir besin kaynağıdır. Tavuk eti B2, B6, B12 gibi vitaminlerce de oldukça zengindir. Sindirimi, liflerinin kısa olması nedeniyle çok kolaydır. Bu yüzden sindirim sorunu olan kişilerin protein ihtiyacını tavuk etinden almaları son derece yararlıdır.

Yüksek düzeyde biyolojik değere sahip olan tavuk eti, bu özellikleri nedeniyle; gastrit, ülser, spastik kolon, pankreatit, zayıflatıcı veya şişmanlatıcı, kalp ve damar hastalıkları için hazırlanan birçok diyette kullanılmaktadır. Ayrıca, enerji değerinin düşük olması, liflerinin kısalığından dolayı kolay çiğnenebilir ve kolay sindirilebilir olması nedeni ile de tavuk etleri çocuk ve yaşlıların beslenmeleri dâhil tüm yaş grupları için birçok özel diyette yer alabilecek özelliktedir.

Sonuç olarak kanatlı eti, insan beslenmesi açısından önemli bir yer tutan hayvansal proteinin temininde, hızlı üretilebilmesi ve ekonomik olması nedeniyle stratejik bir konuma sahiptir. Ülkelerin, sağlıklı ve ekonomik protein alımı üzerine kurulu “Beslenme Stratejileri” ne derece başarılı ise gelişmekte olan genç nesil de o denli sağlıklı olmaktadır.

Tavuk etinin çocuk beslenmesindeki önemi

Çocuklar için, yaşamlarının başlangıcında tüm besin öğelerini sağlayan tek besin anne sütüdür. Sonrasında optimal gelişim, sağlık ve hastalıktan kaçınma için hayat boyu değişen miktarlarda besine ihtiyaç duyulur. Bu besinlerden en önemlilerinden biri proteindir.

Vücudun en küçük parçası olan yaşayan hücrenin yapısı protein, bunun da yapı taşı amino asitlerdir. Büyüme; hücrelerin çoğalması demek olduğuna göre protein büyüme için elzemdir. Vücudun bütün hücrelerinin büyük bir bölümü proteinlerden yapılmıştır ve bu hücreler sürekli olarak değişip yenilenir. Bu nedenle vücuttan sürekli olarak belirli miktarda protein dışarı atılır. Vücudun enerji deposu anlamında bir protein deposu yoktur, sadece kısa süreli yetersizlikleri giderebilecek az miktarda yedek protein vücutta saklanabilir. Eğer vücut protein alamazsa, yıkılan hücreler yenilenemez.

Vücut proteinlerinin oluşumu için kaynak, besinlerin bileşiminde bulunan proteinlerdir. Vücudun karbonhidrat veya yağdan proteini yapması mümkün olmadığından dışarıdan protein alması zorunludur. Proteinler büyük moleküllerdir. Amino asitlerden oluşurlar. Amino asitler vücut dokularının yapı taşlarıdır. İnsan vücudu bazı amino asitleri yapamadığı gibi, amino asitleri birinden diğerine çevirebilmekte sınırlı bir yeteneğe sahiptir. Vücudun diğer amino asitleri kullanarak yapamadığı, dışarıdan gıdalarla alınmak zorunda olan bazı amino asitler vardır. Sayıları yetişkinler için 8, çocuklar için 10 olarak kabul edilen bu amino asitlere “elzem-esansiyel-amino asitler” adı verilmektedir. Genellikle hayvansal besinlerde bulunan proteinlerin elzem amino asit bileşimleri vücut gereksinmesine uygundur. Elzem amino asitleri uygun oranda olan proteinler sindirim sisteminde fazla kayba uğramadan vücuda alınırlar ve amino asitlerin hepsi bir arada bulundukları için bu amino asitlerin birleşerek vücut proteini haline gelmeleri daha kolay ve hızlı olur.

Kanatlı eti, kırmızı et, balık, süt ve ürünlerinden alınan proteinin çoğunluğu da vücut proteinine dönüşebilmektedir. Bunlar iyi kalitede protein kaynakları sayılırlar. Bu hayvansal ürünlerin içerdiği proteinin çoğunluğu vücut proteinine dönüşebilmektedir ve sindirilebilirliği %91- 100’dür. Büyüme çağında protein gereksinimi yüksektir. Vücut dokularının büyümesi sürekli protein sentezini gerektirdiğinden, büyüme çağında, vücut dokusuna en hızlı çevrilebilen kaliteli proteinin sağlanması zorunludur. Bu nedenle çocuk beslenmesinde tavuk eti gibi iyi kaliteli protein kaynakları önemli bir yer tutar.

Bu yazı Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği (BESD-BİR) Piliç Eti Sektör Raporu‘ndan derlenmiştir.

Diğer haberler:

BESD-BİR: Dünya Tavuk Etini Neden Çok Seviyor? Protein Tüketimi, Çocuk Büyüme ve Gelişiminin Anahtarıdır BESD-BİR Başkanı Naci Kaplan: “Dünyayı bulduğumuzdan daha iyi durumda bırakmak zorundayız ” Tüketici, tavuk etinde yapılan sahteciliklerden nasıl korunabilir? Kanatlı eti gelecek 10 yılda en çok tüketilen protein kaynağı olmaya devam edecek Pastırma’nın Dilimi 2 lira